Twoje zdrowie jamy ustnej i zębów Zapobieganie i porady Opieka dentystyczna dla osób ze specjalnymi potrzebami Komu jest potrzebna specjalna opieka stomatologiczna? Każdy powinen mieć opiekę stomatologiczną. Niektórzy, żeby z takiej opieki korzystać, potrzebują specjalnych urządzeń lub pomocy. Osoby niepełnosprawne fizycznie mogą miec problem z dostaniem się do gabinetu lub nawet z wejściem na fotel dentystyczny. Osoby niepełnosprawne intelektualnie mogą reagować bardzo nerwowo na myśl o wizycie u dentysty, bądź mogą potrzebować dodatkowego wsparcia. Dla osób z poważnymi problemami zdrowotnymi mogą być potrzebne dodatkowe środki ostrożności lub wzmożona opieka. Zapewniając opiekę dentystyczną pracownicy gabinetów stomatologicznych są przygotowani, żeby brać te wszystkie czynniki pod uwagę. Kto może zapewniać opiekę stomatologiczną? Wielu dentystów bez żadnego problemu leczy w swoim gabinecie osoby ze specjalnymi potrzebami stomatologicznymi. Niektórzy pacjenci mają jednak problem z dostaniem się do gabinetu i dlatego pracownicy gabinetu mogą zaaranżować inne rozwiązania, np. wizyty domowe lub specjalne kliniki. Są osoby, które potrzebują usług specjalisty. Niektóre szpitale lub kliniki mogą pomóc osobom wymagającym opieki specjalistycznej, lub zaoferować alternatywy w leczeniu, jak np. podanie środka uspokajającego lub znieczulenie ogólne. Jak mogę zaaranżować opiekę specjalistyczną? Zwykle to dentysta lub lekarz jest odpowiedzialny za skierowanie pacjenta do odpowiedniej kliniki. Dentysta lub lekarz napisze list referujący do takiej kliniki i przekaże go razem z innymi dokumentami ze szpitala i wynikami prześwietleń, żeby klinika miała informacje o historii stomatologicznej opieki pacjenta. Co personel stomatologiczny powinien wiedzieć? Personel stomatologiczny powinien poznać historię medyczną pacjenta i wiedzieć, jakie lekarstwa przyjmuje. Zaliczają się do tego lekarstwa do wdychania i inne lekarstwa regularnie przepisywane przez lekarza. Personel stomatologiczny musi także znać nazwisko lekarza rodzinnego i konsultanta szpitalnego oraz wiedzieć o wszystkich niedawnych operacjach i alergiach pacjenta. Żeby można było pacjenta łatwiej uspokoić, dobrze jest, jeżeli personel stomatologiczny wcześniej zostanie powiadomiony o jakichkolwiek obawach lub niepokojach pacjenta. Takie informacje mogą być przekazane przez rodziców lub opiekunów pacjenta. Niektórzy pacjenci wolą jednak rozmawiać z dentystą bezpośrednio. W innych przypadkach potrzebna jest np. pomoc tłumacza ustnego lub pisemnego, albo obecność psa–przewodnika. Dentyści są na takie okoliczności przygotowani. Jaka jest najlepsza pora dnia, żeby poddać się leczeniu? Niektórzy pacjenci wolą umawiać się na wizyty o pewnych, określonych porach dnia, zależnie od ich przyzwyczajeń. Wizyty wieczorem mogą nie być odpowiednie dla pacjentów, którzy łatwo się męczą lub spędzą cały dzień w stanie obawy. Niektórzy znów są przyzwyczajeni do pewnej rutyny i mogą wymagać regularnych wizyt o tym samym czasie. Jak dostępne dla osób niepełnosprawnch są takie kliniki? Gabinety powinny oferować miejsca przeznaczone dla użytkowników wózków inwalidzkich, włączając w to wjazd do gabinetu i urządzenia do zabiegów na parterze. Jeżeli dostęp dla wózka inwalidzkiego jest szczególnie ważny, skontaktuj się z gabinetem i zapytaj, czy jest na to przygotowany. Niektóre kliniki mają gabinety specjalnie przystosowane do pacjentów mających trudności z poruszaniem się. A co z leczeniem dzieci? Dzieci z problemami rozwoju umysłowego lub innymi zdrowotnymi mogą otrzymać od swojego dentysty skierowanie do specjalistycznej kliniki stomatologicznej. Jest bardzo ważne, żeby dzieci zapoznały się z gabinetem stomatologicznym możliwie wcześnie. Ważna jest także dieta nisko-cukrowa, gdyż takie dzieci mogą być bardziej narażone na próchnicę w zębach przez lekarstwa, które biorą. Mogą też mieć problem z dokładnym myciem zębów. Dopilnuj, żeby spożywały musujące napoje, słodzone jedzenie i picie tylko w czasie posiłku i z umiarem. Dlaczego lekarstwa stwarzają problemy? Wielu pacjentów niepełnosprawnych musi brać lekarstwa, żeby mieć kontrolę nad swoim stanem zdrowia. Jest więc bardzo ważne, żeby poprosić lekarza o przepisanie lekarstw niezawierająch cukru, szczególnie jeżeli są to syropy. Pamiętaj, żeby powiedzieć personelowi stomatologicznemu o lekarstwach, jakie pacjent bierze na wypadek, gdyby miały one wpływ na leczenie bądź personel musiałby powziąć dodatkowe środki ostrożności. Czy jest sposób na to, żeby szczotkowanie było łatwiejsze? Dla niektórych osób trudne jest poruszanie ramionami lub dłońmi, co powoduje, że dokładne czyszczenie zębów nie jest łatwe. Trzeba dosięgnąć wszystkich miejsc w jamie ustnej, żeby czyszczenie było skuteczne. Zalecana jest zwykle szczoteczka z małą do średniej główką i miękkimi do średnich włoskami. Są specjalne uchwyty i inne przystosowania do ręcznych szczoteczek, które powodują, że są one łatwiejsze do trzymania. W niektórych przypadkach dla osób z problemami ruchowymi zaleca się szczoteczki zasilane elektrycznie. Są one też pomocne osobom niepełnosprawnym intelektualnie, gdyż jako nowość mogą się okazać pożyteczne w zachęcaniu do szczotkowania. Personel gabinetu stomatologicznego jest przygotowany na udzielanie porad i pomocy praktycznej w kwestii szczotkowania i ogólnych zasad dbania o jamę ustną. Czy dostępne są środki uspokajające? Dożylne środki uspokajające (zastrzyki) to skuteczny sposób dla większości zdenerwowanych pacjentów. Podawane leki mogą zrelaksować i uspokoić pacjenta do tego stopnia, że personel gabinetu może przeprowadzić zabieg porozumiewając się z nim. Są pewne czynniki, które określają, czy pacjent nadaje się do tego rodzaju zabiegu uspokajającego. Należą do nich waga, wiek i ogólne zdrowie pacjenta. To wszystko zostanie przedyskutowane w czasie konsultacji. Niekiedy pacjent musi być skierowany na zabieg dentystyczny do kliniki specjalistycznej. Jaka inna pomoc jest dostępna? Względna analgezja (RA) może pomóc pacjentowi łatwiej znieść zabieg. Wdycha się wtedy podtlenek azotu i tlen przez maskę nakładaną na nos. Jest to najbezpieczniejsza i naprostsza metoda uspokajania i często okazuje się najwłaściwsza dla dzieci i osób ze specjalnymi potrzebami. Nie jest ona jednak odpowiednia dla każdego, a szczególnie dla osób z ograniczoną możliwością rozumienia, z mózgowym porażeniem dziecięcym i stwardnieniem rozsianym. W niektórych przypadkach personel gabinetu woli zastosować inne sposoby uspokajania pacjenta. Może to być np. rozmowa, uprzednie odwiedziny gabinetu w celu zapoznania się z personelem, a nawet hipnoza. Metody te mogą okazać się skuteczne w opanowaniu zdenerwowania pacjenta. Jak często powinienem odwiedzać gabinet stomatologiczny? Ważne jest, żeby odwiedzać gabinet stomatologiczny regularnie. Normalnie powinno się to robić co sześć miesięcy, ale niektórym osobom wystarczą wizyty mniej częste, inne znów powinny mieć wizyty kontrolne częściej. Peronel gabinetu powie, co jest odpowiednie dla ciebie. Dentysta może też zalecić usunięcie osadu i kamienia przez higienistkę (higienistę) dentystyczną, która (który) też poradzi, jak skutecznie czyścić zęby i zachować jamę ustną w czystości i zdrowiu. Personel gabinetu może też udzielić porad na temat dbania o jamę ustną opiekunom innych osób. Jest bardzo ważne, żeby personel stomatologiczny, pacjent i jego opiekunowie nawiązali przyjazne stosunki. Może to bardzo pomóc w opiece nad osobami, u których występuje poważny niedorozwój intelektualny. Krótkie, ale regularne wizyty wydają się być korzystniejsze dla budowania wzajemnego zaufania między pacjentem a personelem gabinetu niż te długie i odbywane nieregularne.